Wiele młodych matek ma obawy i zastanawia się, czy dawać dziecku smoczek. Ale jest też wielu Rodziców, którzy bezrefleksyjnie podają malcowi smoczek jak tylko zapłacze…
Jak to właściwie z tym smoczkiem jest? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Złotego środka nie znam, ale podam Wam kilka wskazówek, jak rozsądnie korzystać ze smoczka i kilka konsekwencji związanych z jego nadużywaniem.
Po pierwsze: Smoczki są OK! Nie są złe. Tylko trzeba ich z głową używać.

Z głową czyli jak…?

1. Używamy smoczka jako uspokajacza a nie przyjaciela. Czyli nie cały czas, nawet nie często, tylko w krytycznych sytuacjach. Jak dziecko płacze to najpierw szukamy przyczyny i tysiąca innych sposobów do uspokojenia (jedzenie, picie, pielucha, tulenie, odwrócenie uwagi, zabawianie…), a jak one nie działają, to wtedy dajemy smoczek. Awaryjnie w podróży, w miejscach publicznych czy w sytuacjach stresowych (np. po szczepieniu), ale też tylko dopóki się dziecko nie uspokoi, potem wyjmujemy smoka i chowamy (poza zasięgiem dziecka).
2. Jak dziecko usypia ze smoczkiem, to wyjmujemy smoczka jak już maluch zaśnie – ważne, żeby nie zostawiać smoczka w łóżeczku, żeby dziecko przez sen go sobie nie wzięło.
3. W ciągu dnia też nie zostawiamy smoczka w zasięgu ręki, żeby maluch sam go nie brał. To my proponujemy smoczek, jak jest ciężko się uspokoić.
4. Smoczek musi być odpowiednio dobrany. Te kauczukowe są dobre na początek, dla dzieci o słabych mięśniach języka czy warg. Są miękkie, mało wymagające od dziecka, szybko się odkształcają i trzeba je wymieniać co jakiś czas. No i jak na początku używamy kauczukowego, to warto po jakiś czasie spróbować zamienić go na silikonowego. One są twardsze i bardziej wymagające od dzieci, dziecko musi mocniej ssać, przez co bardziej pracują język i wargi.

A jakie są niebezpieczeństwa związane ze zbyt długim używaniem smoczka, zbyt częstym lub ze źle dobranym smoczkiem (za dużym)?

1. Ogólnie obniżone napięcie mięśniowe w obrębie kompleksu ustno-twarzowego (tak to ładnie się nazywa) czyli język, wargi, policzki, mięśnie brody i mnóstwo innych mięśni, o których zazwyczaj nie mamy pojęcia, że istnieją, a są nam potrzebne. Jak dziecko ssie, to mięśnie pracują, ale po chwili dziecko przestaje ssać i smoczek po prostu tkwi w buzi, przez co usta i język nie są w naturalnym położeniu i ich mięśnie nie pracują tak jak powinny.
2. Ślinienie się – bo wargi się nie domykają (bo im soczek „przeszkadza”) przez co mają obniżone napięcie mięśniowe, są słabsze, nie mają nawyku domykania się.
3. Brak prawidłowej pozycji spoczynkowej języka – jak człowiek nic nie mówi to język powinien opierać się o wałek dziąsłowy za górnymi zębami, tam sobie „siedzi” i jest lekko zassany. Jak śpiącemu dziecku rozchylimy buzię (pociągniemy lekko za brodę w dół) to język jeszcze przez chwilę zostaje właśnie na górze i elegancko widać tą prawidłową pozycję spoczynkową.
4. Problemy z prawidłowym torem oddechowym – normalnie każdy powinien oddychać przez nos. Jak dziecko ma rozszczelnione usta, czy wręcz otwarte, to siłą rzeczy oddycha przez usta. Jest to niedobre między innymi ze względu na:
   
   • częstsze infekcje – w nosie powietrze się ogrzewa i oczyszcza, a jak przechodzi przez jamę ustną to nie ma takiego efektu
   • zniekształcone podniebienie – z czasem zrobi się wysoko wysklepione, bo podciśnienie w jamie ustnej się źle kształtuje: normalnie język w pozycji spoczynkowej lekko napiera na podniebienie od dołu a powietrze przechodzące przez nos tworzy podciśnienie od góry. Jak nie ma tej równowagi, nie ma ucisku języka a zastaje tylko podciśnienie tworzone od dołu przez powietrze w jamie ustnej, to podniebienie idzie do góry; grozi to wadami wymowy, problemami z prawidłowym połykaniem…
   • brak warunków do kształtowania się prawidłowej pozycji spoczynkowej języka
   
   
5. Problemy z prawidłowym połykaniem – prawidłowy sposób połykania polega na tym, że język jakby dociska kęs do podniebienia i siłą swoich mięśni przesuwa go do przełyku. Do tego potrzebna jest odpowiednia siła mięśni języka oraz prawidłowa pozycja spoczynkowa (język do góry).
6. Opóźnienia w rozwoju mowy – nie można opóźnionego rozwoju mowy (ORM) uzasadniać tylko i wyłącznie smoczkiem, ale faktem jest, że ciężko się mówi, mając coś w buzi, a do tego jak mięśnie ust i języka są słabsze, to i mówienie staje się trudniejsze.
7. Wady zgryzu.
8. Wady wymowy (często u podstaw wad wymowy są zaburzone funkcje prymarne, czyli pozycja spoczynkowa języka, oddychanie, połykanie).

Pojawia się jeszcze pytanie co to znaczy „za długo” w kontekście używania smoczka? Kiedy odstawić smoczek? Jest kilka momentów, w których ze względu na zmiany rozwojowe, jest szansa skutecznie odstawić smoczek:
– ok. 4. miesiąca życia
– ok. 7-8 miesiąca życia
– ok. 1 roku !!!! (najczęściej)
– najpóźniej do 18. miesiąca (1,5 roku).

Pamiętajmy, że to my jesteśmy dorośli, my jesteśmy świadomymi Rodzicami i poprzez Nasze decyzje możemy wpływać na rozwój dzieci. Płacz przy pożegnaniu smoczka nie jest przyjemny, ale trwa względnie krótko. Natomiast problemy wynikające z nadmiernego używania smoczka zostaną z dzieckiem na długie lata.